İmza incelemesinde; inceleme konusu imza/imzalar ile mukayese imzalarının karşılaştırılarak, kaligrafik ve karakteristik yönlerden benzerlik ve farklılıklarının ortaya konulması, teknik ekipman desteği ve uzman tecrübesi doğrultusunda, inceleme konusu imza/imzaların şüpheli şahıs eli ürünü olup olmadığı hususunda uzman kanaatinin oluşması amaçlanır.

İmza İncelemesinin daha iyi anlaşılması için bazı tabirlerin bilinmesi faydalı olacaktır. Bunlar:

• İmza: Kişilerin belgeler üzerinde yazılı olan hususları onayladıklarını gösteren, kendilerine özgü özellikleri bulunan, çoğu zaman ad ve soyadlarındaki harf karakterlerini de içeren işaretlerdir.

• İmzada Kaligrafik Özellik: İmzayı oluşturan harf, şekil ve çizgilerin uyumlu ve estetik şekillerle oluşturulmasıdır. Ayrıca imzaların genel şekil yönüyle, başka bir deyişle il göze çarpan yönleriyle aynı olmaları durumunda, imzaların aynı kaligrafide oldukları söylenir. Burada imzanın formu, imzanın biçimi ve imzanın kaligrafisi tabirleri aynı anlamda kullanılabilir.

• İmzada Karakteristik Özellik: İmzayı atan şahsın kendine özgü olarak imzasına yansıtmış olduğu özelliklerdir.

• İnceleme Konusu İmza: Kim tarafından atıldığı araştırılan şüpheli imzadır.

• Mukayese İmza: Şüpheli imza ile karşılaştırması yapılacak olan, yazanı bilinen imza örnekleridir.

• Samimi Mukayese İmza: İmza karşılaştırması yapılacak olan şahsın imzalarını içeren, daha önceki zamanlarda farklı amaçlar için düzenlenmiş, rahat ortamlarda ve değiştirme gayreti olmadan atıldığı öngörülen imza örnekleridir. (noter belgeleri, tebligat, imza sirküsü, kredi kartı başvuru formu, resmi evrak, banka dekontu, askerlik belgeleri, vb.)

• Huzurda Alınan Mukayese İmza: Cumhuriyet Savcısı, zabıt katibi, kolluk kuvveti vb. resmi görevliler nezaretinde alınan imza örnekleridir.

• Basit Tersimli İmza: Basit ve kısa hareketlerinden oluşan, ayırt edici özelliği bulunmayan, işlekliğinin az, sade el hareketlerinden oluşan ve karakteristik özelliklerden yoksun, kolaylıkla taklit edilebilen imzalardır.

• Islak İmza: Islak imza tabiri ile inceleme konusu belgenin asıl nüsha olduğu, fotokopi vb. yöntemle oluşturulmuş kopyası olmadığı ifade edilir.

• Kaşe İmza: Gerçek imzanın kalıbının model alınarak kaşesinin oluşturulması ile oluşturulan imzadır. Bu tür imzaları şahıslar kendi istekleriyle yaptırabildikleri gibi bu yöntemle başka kişilerce sahte imza da oluşturulabilmektedir.

• Doğal Sapma: Hiç kimse kendi imzasının tüm özellikleriyle aynısını atamaz. Şahsın kendi imzaları arasındaki bu istemsiz farklılıklar doğal sapmalardır.

• İnkar Kastı: Şahısların daha sonra inkar etmek amacıyla kendi imzasını bilerek ve isteyerek değiştirmesi.

İmza incelemeleri, yapılan araştırmalar ve tecrübe neticesinde kabul görmüş, aşağıda belirtilen ilkeler doğrultusunda gerçekleştirilir;

• Hiç kimse başka bir şahsın imzasını tüm özellikleriyle taklit edemez.

• Farklı iki şahsın imzaları hiçbir zaman birbirinin tam olarak aynısı olamaz.

• Aynı şahıs tarafından atılan imzalar hiçbir zaman birbirinin tam olarak aynısı olamaz.

• İmzaların taklit edildiği durumlarda imzayı taklit eden şahıs, kendi karakteristik alışkanlıklarını ve özelliklerini taklit ettiği imzaya çoğu zaman yansıtmayabilir. Bu durum taklit eden şahsın tespit edilmesini büyük ölçüde zorlaştırır.

• İmzaların inkâr kastıyla yazıldığı durumlarda imzayı atan şahıs, kendi karakteristik alışkanlıklarını ve özelliklerini bu imzaya çoğu zaman yansıtmayabilir. Bu durum imzayı atan şahsın tespit edilmesini büyük ölçüde zorlaştırır.

• Eğer inceleme konusu belge üzerinde parmak izi incelemesi yapılacaksa uygulanacak kimyasal yöntemler imza incelemesini olumsuz etkileyeceğinden dolayı öncelikli olarak imza incelemesi yapılmalı ancak parmak izlerinin zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin alınması amacıyla daha sonra parmak izi incelemesi yapılacağı incelemeciye mutlaka bildirilmelidir.

• İmza incelemesinde, imza kimin adına atfen atılı ise öncelikle o şahsın mukayeseleri ile inceleme ve karşılaştırma yapılıp, sonucun müspet çıkması durumunda diğer şüpheli şahısların mukayeseleri ile inceleme ve karşılaştırma yapılır.

İmza İnceleme Kriterleri;

1.Genel Şekil

• İmzanın formu (biçimi): Modeli ve tamamen imza sahibi tarafından seçilip tasarlanan imzanın ilk göze çarpan hafızada yer eden şekil özelliğidir. İmzanın formu kişilerin tercihine göre üç farklı şekilde olabilir. Bunlar:

• İmzanın büyüklüğü: İmzanın belge üzerinde kapladığı alanı, boyutunu ifade eder.

• İmzanın eğimi: İmzanın belgenin satır hizasıyla yaptığı açısal eğikliği ifade eder. Buradaki açının sayısal değeri elbette şahsın her imzasında aynı olamaz. Aynı şahsın imzaları arasında kabul edilebilir bir doğal farklılıklar mutlaka bulunur.

• İmzanın oranı: İmzayı oluşturan harf veya diğer şekilsel özelliklerin birbirine olan boyutsal ve konumsal oranı ifade eder.

2.İşleklik: İşleklik imzanın akıcılığını ve kalem baskısını ifade eden bir inceleme kriteridir.

3.Karakteristik Özellikler:

4.Alışkanlıklar:

• İmzalardaki alışkanlıklar, noktalama, imzanın belli yerlerindeki çizgisel hareketler, süsleme tarzı ilaveler vb. kişilerin sürekli tekrarlayarak alışkanlık haline getirdikleri ve kendilerine özgü unsurları ifade eder.

Kişiye Özgü İmzanın Oluşum Süreci:

İmzaların oluşumu, genel olarak okuma, kalem tutma ve yazı yazma becerilerinin öğrenilip gelişmesinden sonra başlayan bir süreçtir. Bu süreçlerin tamamlanmasının ardından insanlar almış oldukları eğitim, yetenekleri ve estetik anlayışları doğrultusunda bir imza modeli belirlerler. İlk zamanlarda seçilen imza modelinin yapılışına yoğunlaşılırken, sık kullanılması ve zaman içinde edinilen tecrübe ile imzalar olgunlaşır. Olgunlaşmış bir imza artık düşünülmeden atılmaya başlanır. Böylelikle imza, kişiye özgü birçok özelliği barındıran karakteristik halini alır.

İmzaya Etki Eden Unsurlar:

Kişiye özgü, bir başka deyişle karakteristik özellikleri yönüyle olgunlaşmış bir imza, başka hiçbir kimsenin imzasında olmayan ayıt edici özellikler barındırır. Ancak imzayı etkileyen, kişinin kendisine ait karakteristik özelliklerinde değişikliğe sebep olabilen ve incelemelerde mutlaka dikkate alınması gereken bazı unsurlar vardır. Bunlar:

• Ve imza atan kişinin isteyerek imza değiştirme gayreti.

İmza Sahtecilik Yöntemleri

• Üstten Kopya Yöntemi: Cam veya benzeri saydam bir zemin ve alt ışık yardımıyla gerçek imzanın üzerinden geçilerek sahte imza oluşturulur.

• Karbon Kağıdı Yöntemi: Karbon kağıdı kullanılarak baskısız hareketlerle gerçek imzanın şekli belgeye aktarılır. Oluşan iz üzerinden kalemle geçilip karbon izleri silinerek sahte imza oluşturulur.

• Serbest Taklit Yöntemi: Bu yöntem uzun süreler deneme yapılarak gerçek bir imzanın duraksamasız ve işlek hareketlerle taklit edilmesidir.

• Bakarak Taklit Yöntemi: Gerçek imzanın gözle takip edilip taklit edilmesidir.

• Fulaj Yöntemi: Gerçek imza fotokpi vb. yöntemle çoğaltılıp sahte belge üzerine konulur. Kopya imzanın üzerinden geçilerek kalem baskı izinin belgeye geçmesi sağlanır. Oluşan kalem baskı izi yeni bir kalemle takip edilerek sahte imza oluşturulur.

• Uydurma İmza Yöntemi: Sahtesi oluşturulacak olan imza hiç görülmemesine rağmen tamamen yeni ve uydurma bir model belirlenip belge imzalanır.

• Referans Noktalar Yöntemi: Fulaj yönteminde olduğu gibi kopya bir belge kullanılır. İmza hattının belli noktaları işaretlenir. Bu referans noktalar takip edilerek sahte imza oluşturulur.

• İmza Makinesi Yöntemi: Bu yöntemde bilgisayar yazılımı ile tanıtılan gerçek bir imza modeli, robot kollara tutturulan kalem aracılığı ile belge üzerine oluşturulur.

• Kaşe imza Yöntemi: Sahtesi atılacak olan gerçek imzanın kalıbı çıkarılarak kaşe haline getirilip kaşe mürekkebi ile belgeye aktarılır.

• Makine ile kopyalama Yöntemi: Fotokopi Makinesi, bilgisayar yazıcısı, belge tarayıcısı vb. makinelerle gerçek bir imzanın taşınması ile oluşturulan sahte imzalardır. Bu yöntemde belgenin tamamı fotokopi olduğundan imzanın taşınmış olduğu ilk bakışta anlaşılamaz.

• Pul Nakli Yöntemi: Üzerinde gerçek imza atılı olan pulun gerçek belgeden sökülerek yani belgeye yapıştırılması ile oluşturulur.